vanwege problmen met het toevoegen van de foto's in de tekst staan ze in de fotomap Bolivia. Onze welgemeende excuses voor dit ongemak ;).

Ineens is het dan tijd voor het laatste land in Zuid-Amerika, Bolivia. We hebben nog drie weken voordat onze vlucht naar Singapore vertrekt en deze drie weken willen we zo goed mogelijk besteden om zoveel mogelijk van het land te kunnen zien. We gebruiken de eerste paar dagen in La Paz om de stad te bekijken, om de planning te maken en de eerste tour te doen, namelijk het naar beneden rijden op de downhillfiets van de Deathroad. Deze is zo genoemd omdat het een onverharde smalle weg is langs een berg met diepe ravijnen. Om iedereen die dit leest meteen even gerust te stellen; als je je gezond verstand en de rem gebruikt dan is er niets aan de hand. Maar eng was het wel degelijk de eerste 20 minuten omdat ik één niet gewend was aan het hobbelen op een mountainbike-achtige fiets en twee omdat de ravijnen er wel heel diep uit zien. Gelukkig wennen beide snel waardoor het een heel stuk leuker wordt en er zelfs tijd is om rond te kijken naar de prachtige natuur.

Wat ons ook erg leuk leek is het uit eten gaan in een chique restaurant omdat het in Bolivia allemaal niet zoveel kost (lees; belachelijk tot schuldig voelend goedkoop is). We vinden het meest luxe restaurant en gaan daar met Dries en Antje, die we aan Lake Titicaca ontmoette, heen. Op onze wandelschoenen en Antje en ik in toevallig allebei een alpacatrui komen we daar aan. Een keurig in rokkustuum gekleede meneer doet de deur voor ons open en verwelkomt ons met een buiging. De eerste giechel is een feit, dit is chique zeg. Met enig argwaan kijken we op de kaart naar de prijzen. We zitten toch wel in het goede restaurant...?! Maar het blijkt te kloppen en we worden naar een tafel begeleidt en krijgen de aperitiefkaart, de menukaart en de wijnkaart te zien en er worden verschillende soorten broodjes en smeerseltjes voor erop neergezet. We giechelen wat af tijdens het bestuderen van de kaart. Het ene gerecht is nog luxer en meer bijzonder dan de ander en de prijzen die erachter staan zo laag. We bestellen een cocktail, een voorgerecht en een hoofdgerecht met bijpassende wijn waarbij onze eigen persoonlijke ober zich verantwoordelijk voelt de glazen bij te vullen zodra de bodem in zicht komt. Ons geluk en lol kan helemaal niet meer op als de piano er niet voor de sier blijkt te staan, maar een pianist de rest van de avond onafgebroken zijn vingers over de toetsen laat glijden. We besluiten om het af te maken ook nog een toetje te bestellen en eindigen de avond met een rekening van 20 euro per persoon, inclusief fooi. Met een volle maar zeer tevreden en blije buik ploffen we in de taxi weer terug naar het hostel, wat een super gezellige heerlijke avond! Oh ja, en voor de mensen die hier ook willen gaan eten als ze toevallig in La Paz zijn; restaurant Vienna, daar heb ik het over!!

Aangezien Bolivia een stuk lastiger is te bereizen vanwege slechte wegen en omdat het gewoon weer een verschrikkelijk groot land is besluiten we een vlucht te boeken naar Rurrenabaque waar we met een tour meegaan naar de pampas. Dit is een moeras-achtig gebied waar we twee nachten in een lodge zullen slapen. De weg ernaartoe is al een hele belevenis. Op het vliegveld stappen we in een vliegtuig met de lengte en breedte nog kleiner dan een bus. We kunnen er met zijn 19-en in en iedereen die instapt begint te lachen. Of dit van de zenuwen is of omdat het er zo lachwekkend uitziet omdat we niet rechtop kunnen staan, dat laat ik in het midden. Bij mij was het een beetje van beide... De aanloop die het vliegtuig neemt om op te kunnen stijgen is erg lang vanwege de ijle lucht omdat we op bijna 4000 m hoogte zitten. Eenmaal in de lucht zal het een half uur duren totdat we er zijn. Het uitzicht veranderd van besneeuwde bergtoppen in jungle en riviertjes. Dan ineens vliegen we een groene bergkam over en zien we ver beneden ons een vliegveld, althans een strook waar een vliegtuig op zou kunnen landen. Maar we zitten nog erg hoog dus dit zal niet onze landingsbaan zijn. Dan ineens maakt het vliegtuig een snoekduik en stuurt naar links en binnen twee minuten staan we weldegelijk op dat vliegveld. De deuren gaan open en de lagen kleren kunnen uit, wat is het hier warm zeg. Binnen een half uur is het weer veranderd in zonnig maar koud naar zonnig en heel warm. We checken in in een hotel met tuin en hangmatten en genieten, kleden ons om in korte broek en t-shirt en ploffen in de hangmat. Wat is het weer heerlijk om het lekker warm te hebben!! Als we in de namiddag het stadje Rurrenabaque bekijken zien we dat er veel armoede heerst. Een grote familie komt, als we even rustig op een bankje zitten, één voor één langs en zelfs de allerkleinste hebben het bedelen al goed onder de knie. Echter hebben wij een beetje moeite met geld geven dus als we de opa van de familie horen vragen om bolivianos om brood te kunnen kopen, besluiten we naar een winkeltje te gaan, halen we een grote zak met broodjes, een potje jam en een grote fles drinken en lopen terug naar de familie. In ons beste Spaans leggen we uit dat we dit voor hen hebben gekocht en we worden tientallen keren bedankt en opa heeft de tranen in zijn ogen. Als we weglopen en eventjes omkijken zien we iedereen tevreden met een broodje in de hand in een kring op de grond zitten. Ze zitten te smullen.
De volgende dag begint de tour naar de pampas. We hobbelen in een jeep in drie uur naar de rivier waar we met zijn 9-en in een longboat stappen en onze gids Jimmy ons in nog eens drie uur naar de lodge vaart. Onderweg zien we tientallen alligators, krokodillen, schildpadden en vogels en als we bij de lodge aankomen blijken ze een allogator als 'huisdier' met de naam Peppe te hebben. Het is de grootste die we tot nu toe zien en hij ligt de hele dag rustig onder de keuken te wachten op eten wat zo af en toe naar buiten de rivier in wordt gegooid. Het is even wennen dit soort wildlife, het voelt nog erg gevaarlijk aan die grote uit de prehistorie komende beesten. De lodge is een stel huisjes op palen met loopbruggen ertussen. Het ziet er gezellig uit en als we de apen boven ons in de bomen horen en heen en weer zien springen beloofd dit drie geweldige dagen te worden. We varen deze dagen wat af met de longboat, de ene keer om uitgebreid de natuur en de dieren erin te bekijken, dan weer om naar het eiland te gaan waar ze een barretje hebben neergezet en we de zonsondergang kunnen bewonderen, dan weer als het al donker is om de kraaloogjes van de krokodillen en alligators te zien die oplichten in de straal van de zaklamp, nog een keertje om de zonsopkomst te zien die we door de bewolking niet echt kunnen zien maar we wel ontbijt zijn voor de muggen en nog een keer om naar een andere stuk land cq. moeras te gaan waar we lopend door het moeras zelf gaan zoeken gaan naar anaconda's. Ja, je leest het goed, anaconda's, die wurgslangen die wel 10 meter kunnen worden. Gelukkig groeien ze hier niet zo lang maar aangezien ik het risico niet wil lopen dat mocht ik er een tegenkomen en ik van schrik achterover in het moeras val, laat ik het actief zoeken naar deze vast hele lieve slang aan de anderen over. Samen met Tony, een meid uit Engeland, kletsen we wat af terwijl de anderen verder en verder van ons af lopen. Dan ineens zien we iedereen naar onze gids Jimmy lopen. Het zal toch niet waar zijn..., heeft hij er één gevonden?!?! Als we iedereen om hem heen zien staan besluiten we er ook maar heen te gaan. Het modderige water gutst over de rand van onze laarzen als we die kant op banjeren en de spetters voel ik tegen mijn billen slaan. Dit is zó niet mijn ding. Snel ff kijken naar dat beest en dan snel terug naar de boot om dan nog sneller terug te gaan naar de lodge en als de wieder weerga een douche te nemen. Bahbah, wie verzint het om in een moeras op zoek te gaan maar anaconda's... Maar uiteindelijk komen we aan bij de anaconda en deze is zo'n anderhalve meter lang en bungelt rustig in de hand van Jimmy. Bou heeft hem al vastgehouden en als mij hetzelfde wordt aangeboden bedank ik vriendelijk. Eén keer in je leven een slang vasthouden is vaak genoeg en dit genoegen heb ik reeds eerder gehad. Nu snel terug naar de boot, dit onderdeel van de tour is voorbij.
Wat we ook nog doen is vissen op piranha's. Dit wordt voor mij de eerste keer vissen in mijn leven en een wens van Bou die in vervulling gaat. De piranha's willen niet echt bijten maar we hebben de grootste lol met zijn allen in een wiebelende longboat, haakjes die dan weer vast komen te zitten in de taken op de bodem en dan weer in takken in de bomen. Vissen die gevangen worden waarvan niet iedereen ze van het haakje durft te halen en een drietal Engelse jongens met zo'n droge humor dat we er kramp van krijgen in onze kaken. Het lukt Boudewijn naast vele andere vissen een piranha aan de haak te slaan en de kok bereid deze voor het diner. De visjes smaken bijzonder lekker en we likken onze vingers erbij af.

Na de pampas is het tijd voor weer een wat droger stukje Bolivia ver weg van de muggen die nog voor de hele week voor mooie aandenkingsbulten hebben gezorgd. We gaan naar Samaipata, een plaatsje drie uur rijden van Santa Cruz, weer terug naar de Andes. We boeken hier een relatief ruime lodge met een aparte slaapkamer en zelfs een bank in de woonkamer aan een gemeenschappelijke tuin en we ontmoeten hier op omze derde avond de enige andere Nederlandse toerist in het dorp, Serge. We trekken de dagen erna met zijn drieën op en gaan met 'doorgesnoven' Piet (zijn echte naam zal ik anoniem houden...) als gids naar de Inca ruïne El Fuerte. Piet is een geval apart. Hij heeft een tik. Hij haalt namelijk om de paar seconden zijn wijsvinger onder zijn neus door en de avond dat we de tour gingen boeken voor de volgende dag was hij bijzonder druk. Hij springt in zijn uitleg over de tour van de hak op de tak, spuugt van enthousiasme de hele tafel vol en laat met volle overtuiging op de landkaart van Peru zien waarom het oude Inca rijk lijkt op een elleboog (visualiseer een volwassen man die met volledige overtuiging zijn eigen elleboog op een landkaart plaatst die net iets te hoog aan de muur hangt). Nog net doorhebbende wat er precies met deze man aan de hand is en wel horend dat hij veel van de geschiedenis van de Inca's af weet besluiten we de tour te boeken. Die ochtend erna worden we als oude vrienden begroet met een stevige hand voor Bou en een dikke kus op mijn wang. Ik wist niet dat we al zulke dikke maatjes waren, maar oké, prima. We beginnen met het bezoeken van het kleine museum in Samaipata en Piet weet er een verhaal bij te vertellen van ruim anderhalf uur waarbij hij schilderijen van de muren haalt, theorieën weerlegt met zijn eigen hypothesen en ideeën en zoekt en zoekt en zoekt naar een lichtknopje van een lamp die gewoon kapot blijkt te zijn. Je begrijpt het misschien al, deze man lijkt iets te gebruiken. Maar dit is ook een hele slimme man met zoveel kennis maar ook zo'n snelheid dat alle informatie van eerdere gidsen in de afgelopen maanden en meer in deze anderhalve uur opnieuw langskomen. Als hij zich even omdraait beginnen we te speculeren, wat is er met deze man aan de hand!? Is hij dronken? Of gebruikt hij drugs!? We zijn ten slotte in Bolivia..., gebruikt hij misschien cocaïne!? We weten het nog niet, maar we denken aan het laatste... Langzaamaan wordt Piet wat rustiger in zijn praten en zijn doen en laten. We vertrekken naar de ruïnes van de meest oostelijke stad van de Inca's en krijgen hier een geweldige rondleiding. Dit is een zeer religieuze plek geweest en de ruïne is een grote steen van zo'n 200 bij 70 bij 35 meter. De Inca's hebben destijds van deze steen een ceremoniële steen gemaakt door symbolen er in te graveren waarvan sommige niet meer te zien zijn, andere met enige moeite nog te zien en weer andere die nog redelijk goed te zien zijn. De combinatie van deze plek met de kennis van Piet maakt deze tour een hele goeie en interessante! Op de terugweg worden we halverwege de afdalende weg verzocht uit te stappen vanwege de orchideeën aan de bergwand die we kunnen zien als we de eerstvolgende bocht omlopen. We stappen uit en lopen de 200 meter bergafwaarts waarna we inderdaad honderden en honderden orchideeën (helaas niet in bloei) aan de bergwand geplakt zien zitten waarna we de jeep weer zien staan. We lopen erheen en worden met iets te veel enthousiasme opnieuw onthaald door drukke Piet. We kijken elkaar aan en schieten met zijn vieren tegelijk in de lach. Ja hoor, nu weten we het zeker, Piet houdt van de Boliviaanse natuur en dan met name van het illegale witte poeder wat van de cocablaadjes wordt gemaakt. Ongelofelijk dat hij, in de tien minuten dat hij alleen was en een half uur voordat de tour zou eindigen, het nodig achtte een beetje op te snuiven. Maar Piet is terug, nog drukker en meer enthousiast als voorheen, vertelt hij over van alles en nog wat en er is geen touw meer aan vast te knopen. Bou, Serge en ik zitten achterin de jeep en dus een beetje buiten bereik van de spraakwaterval die vooral tegen de medetoerist naast hem op de voorbank gericht is. We kunnen onze lach niet meer inhouden en proesten het uit, wat een figuur...! Eenmaal weer terug in Samaipata neemt Piet afscheid van ons alsof we al jaren beste vrienden zijn en na opnieuw een natte kus op mijn wang is het afscheid een feit. Bijzonder veel opgestoken vandaag!!

Een wandeling door Amboro National Park is de dag erna aan de beurt waar we de reuzen varens van 9 meter hoog gaan zien. De gids is ingetogen en vertelt alleen het hoognodige wat lekker rustig is na de dag van gisteren. De paden zijn nat en glibberig omdat het hier een regenwoud is en het dus regelmatig regent. Dit betekent dus ook dat we regelmatig op handen en voeten al glibberend door modder en klei onze weg omhoog moeten zien te vinden en over gladde boomstammen beekjes moeten oversteken wat voor kinderlijke pret en avontuur zorgt. Eenmaal op de top eten we onze verdiende lunch met een bijna 360 graden uitzicht over de omgeving. Morgen gaan we deze plek na een kleine week weer verlaten en dat is jammer want de natuur is hier prachtig, de lodge waar we slapen heeft een heerlijk bed en het is 's nachts zo heerlijk stil wat we niet meer gewend zijn en het restaurant bij de lodge serveert fantastisch eten. Soms komen we van dit soort plekjes tegen, plekjes waar alles klopt. Plekjes waar we eigenlijk nog niet weg zouden willen. Maar..., we hebben niet zoveel tijd in Bolivia en er staat nog van alles op de planning. Dus, tassen inpakken, genieten van de laatste maaltijd hier, een taxi regelen voor morgen en nog even lang genieten van dit fijne bedje voordat we morgen de reis beginnen richting Uyuni voor de laatste tour in Bolivia; de zoutvlakte!!

We vliegen terug naar La Paz om de nachtbus naar Uyuni te pakken en vliegen vlak voor we landen over de besneeuwde toppen van de Andes. Bij het zien van deze pracht besef ik me ineens dat we bijna afscheid gaan nemen van Zuid-Amerika en deze ruige maar beeldschone natuur. Gelukkig hebben we nog een drie daagse tour voor de boeg over de zoutvlakten en door de Andes. Voor het dorpje Uyuni, vertrekpunt van de tour, en met name voor de lokale mensen waren we gewaarschuwd. De mensen hier zouden chagrijnig zijn en zoals Serge in Samaipata het heel precies omschreef; lethargisch. En of dat laatste klopt! De mensen zien er depressief en droevig uit, lopen chagrijnig over straat en er kan geen vriendelijk gezicht of woordje vanaf als we in hun restaurant wat komen eten. We worden zelfs een aantal keer domweg weggestuurd. De enige persoon die aardig deed was de vrouw die ons de driedaagse tour verkocht en zij bleek achteraf de ene leugen na de andere te hebben verteld... Een erg gezellig dorp dus. Maar wat wil je ook, als de zon enorm zijn best doet, er geen wolkje aan de lucht is maar het toch nog steeds niet boven de 7 graden uitkomt en de toeristen er alleen maar naartoe komen om er zo snel mogelijk weer vandaan te vertrekken. Maar wij niet hoor. Wij dachten we komen 's ochtends vroeg aan, boeken die dag de tour voor de dag erna en komen de dag wel door. Zo erg kan het toch niet zijn... Nou, dat was het dus wel en na een half uur hadden we de stad al gezien en op de kamer was het zo koud dat alleen onder de dekens het aangenaam was. Op de vraag aan de hosteleigenares of ze misschien een straalkacheltje had, werden we dan ook hartelijk uitgelachen. Gelukkig spreekt rond de middag een jongen ons aan die net terug is van de tour en nodigt ons uit om met nog een aantal anderen wat te gaan drinken. Gezelligheid en alcohol gaf nog wat positiefs aan deze sombere dag.
Gelukkig was het de volgende dag tijd om te vertrekken. We laden de spullen in de jeep en vertrekken voor drie dagen voor een tocht die achteraf de boeken in gaat als één van de mooiste zo niet de mooiste tot nu toe. We beginnen bij het treinkerkhof waar locomotieven en andere treindelen al jaren en jaren staan te verroesten wat voor mooie plaatjes zorgt. Hierna rijden we naar en over de zoutvlakte die zover reikt als het oog kan zien en doen wij net als alle andere miljoenen toeristen de melige en lachwekkende fototrucjes vanwege het niet zien van diepte. We rijden over de zoutvlakte naar een eiland (jaja, je leest het goed, we RIJDEN naar een eiland) met reuzencactussen tot wel negen meter. En als we denken dat we het hoogtepunt nu al op de eerste dag hebben gehad, we komen immers voor de zoutvlakte, blijken we er zo naast te zitten. Het mooiste van de tocht moet nog komen en we rijden dwars door de Andes, komen langs meren in de kleuren rood, groen, blauw en wit. In verschillende meren staan flamingo's op het ijs en in het water wat best bijzonder is. Want komen flamingo's niet alleen voor in warme gebieden?! Nee dus, hier zijn ze het hele jaar door en kunnen ze prima tegen de kou. We rijden 3 dagen over de leukste onverharde wegen, door beekjes smeltwater, zien in de verte de Andes in verschillende kleuren, dan weer besneeuwd en dan weer niet en zien de vulkaan op de grens met Chili rook uitpuffen. We stoppen bij de stoomspuwende geisers waar we onder ons de grijze blubber voortdurend zien opborrelen. We logeren de eerste nacht in een zouthotel, een hotel gemaakt van zout en lopen die avond het bergje achter het hotel op voor de zonsondergang welke de lucht prachtig kleurt. En dan ineens wordt het koud. Het was al koud door de wind die hier guur waait maar nu de zon onder is wordt het echt koud. We wachten geduldig op het eten en proberen door te wiebelen en te bewegen warm te blijven. De nacht is nog erger, we liggen met onze kleren aan onder vier dekens met muts op en handschoenen aan. Het duurt lang voor we inslapen en iedereen is moe en stijf als we de volgende ochtend aan het ontbijt zitten. En dan te bedenken dat de tweede nacht veel kouder wordt dan de afgelopen nacht..., dat beloofd wat. De tweede nacht is in een basic lodge, meer een soort herberg en inderdaad hier is het 's middags al kouder, laat staan hoe het vannacht is. We eten vroeg en hebben met de groep, drie Engelse meiden en een Amerikaanse jongen de grootste lol als we aan het 'bonden' zijn. Het tourbureau waar zij de tour boekten adviseerde wijn, iets lekkers en kaarten mee te nemen om te bonden met de andere groepsleden. Aangezien we voorzien zijn van alle drie 'bonden' we wat af en krijgt Jeremy zelfs een bijnaam: Jesselpuf en hebben we zelfs een groepsnaam bedacht; 'We did Chile'. Dit laatste omdat de rasechte backpackers zodra ze ergens een voet hebben neergezet beweren dat ze een heel land 'gedaan' hebben. Wij hebben immers de rook uit de vulkaan aan de kant van Chili gezien... We kruipen ondanks de gezelligheid vroeg in bed want we krijgen het allang niet meer warm en zelfs onder meer dekens dan gisteren en wederom met de kleren en handschoenen aan en de muts op is het niet warm te krijgen. Gelukkig moeten we die ochtend erop vroeg opstaan en kunnen we snel de jeep in waarvan de verwarming het goed doet. De laatste dag staat in het teken van terugrijden naar Uyuni, maar niet voordat we heerlijk in bad kunnen bij de hotspring. Na twee dagen kou en in de laatste nacht een temperatuur van -25 graden te hebben doorstaan is het onderdompelen in deze heerlijk warme hotspring een echt cadeautje. Een uur lang absorbeer ik de warmte waarna we weer instappen en ik alle laatste indrukken van dit wederom adembenemend mooie landschap in me opneem. Nu dan echt het laatste stukje Andes.

Maar voordat we naar Azië vliegen op 5 juni en we vriendinnetje Linda en haar mannetje Rogier gaan bezoeken in Singapore hebben we eerst nog een aantal dagen in La Paz. We maken nog een dagtour naar de Chacaltaya berg waar we natuurlijk geweest moeten zijn omdat Bou bij snowboardteam Chacaltaya gewerkt heeft en beklimmen we de laatste 200 meter naar de top van 5505 meter. Hierna nemen we nog een kijkje bij de Valle de la Luna (Maanvallei) waar door de jaren heen de regen voor prachtig uitziende erosie heeft gezorgd. Als laatste activiteit in Bolivia staan de Wrestling Cholita's op de planning. De worstelende huisvrouwen met een feministische boodschap van sterke onafhankelijke vrouwen. We gaan naar de 'arena', een halfopen sporthal waar in het midden de ring staat met aan één kant een tribune die redelijk vol zit met locals. Wij hebben als toeristen gênant de vip-plaatsen en zitten op plastic stoeltjes op zo'n twee meter van de ring. De show begint, de presentator schreeuwt vanalles in het Spaans in de microfoon en het publiek reageert enthousiast. De eerste match gaat beginnen maar dit blijken mannen te zijn... Hmmm, daar komen we eigenlijk niet voor. Dan de tweede match, er wordt weer iets aangekondigd en dit keer zien we een vrouw met een grote rok met veel lagen het podium op komen. Dit zijn de Cholita's. De show kan beginnen! Ze rennen heen en weer, elkaar dan weer ontwijkend en dan weer neergooiend. Het publiek gaat uit zijn dak en moedigt één van de twee vrouwen aan aangezien er elke match een good en bad guy, ehhh..., woman is. Stukken sinaasappel worden vanaf de tribune de ring ingegooid als de verkeerde dreigt te winnen vanwege hulp van de scheidsrechter en even later komt er zelfs een lolly langs. De locals zijn fanatiek!! Na een aantal rondes hoor ik mezelf mee juichen en zelfs boehhhhh roepen met mijn duim naar beneden wijzend. Dit is leuk zeg!!! Het is één groot toneelspel maar als je erin mee gaat is het erg genieten. Een mooie afsluiter van het mooie land Bolivia en daarmee ook Zuid Amerika.